Βασικά για το Dasher

Το Dasher είναι μια διεπαφή εισαγωγής κειμένου που βασίζεται στην αποδοτική χρήση πληροφοριών και χρησιμοποιεί φυσικές, συνεχείς χειρονομίες κατάδειξης. Το Dasher αποτελεί ανταγωνιστική μέθοδο εισαγωγής κειμένου σε περιπτώσεις όπου δεν είναι δυνατή η χρήση πληκτρολογίου κανονικών διαστάσεων. Π.χ.:

  • Από υπολογιστή τσέπης (palmtop)·
  • από τον υπολογιστή που φοράτε·
  • αν χειρίζεστε τον υπολογιστή με το ένα χέρι, με joystick, οθόνη αφής, trackball ή ποντίκι·
  • αν χειρίζεστε τον υπολογιστή χωρίς χέρια (π.χ. με ποντίκι κεφαλής ή ανιχνευτή κίνησης ματιού).
. Με την έκδοση ανίχνευσης κίνησης ματιού ένας έμπειρος χρήστης μπορεί να γράφει κείμενο με την ίδια ταχύτητα που θα το έγραφε και με το χέρι - 29 λέξεις το λεπτό· με το ποντίκι, οι έμπειροι χρήστες μπορούν να γράφουν με ταχύτητα 39 λέξεις το λεπτό.

Το Dasher μπορεί να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά για να γράφετε σε οποιαδήποτε γλώσσα.

Το Dasher είναι γρήγορο και ευχάριστο στην εκμάθηση.

Το Dasher είναι ελεύθερο λογισμικό. Διανέμεται υπό τους όρους της ίδιας άδειας με το GNU/Linux, της GPL.

3.1. Πώς λειτουργεί το Dasher;

Το Dasher είναι σαν ηλεκτρονικό παιχνίδι: 'Επίθεση του αλφάβητου δολοφόνου', π.χ.

Financial Times, 5 Φεβρουαρίου 2002

Το Dasher βασίζεται στην εστίαση. Δείχνετε που θέλετε να πάτε και η οθόνη εστιάζει στο σημείο αυτό. Ο κόσμος στον οποίο εστιάζετε κατοικείται από γράμματα, οπότε, κάθε σημείο που δείχνετε αντιστοιχεί σε ένα κομμάτι κειμένου. Όσο πιο πολύ εστιάζετε, τόσο αυξάνεται το μήκος του κειμένου σας. Ουσιαστικά, επιλέγετε το τι θα γράψετε επιλέγοντας το πού θα εστιάσετε.

Για να βελτιώσουμε την αποδοτικότητα της εφαρμογής, χρησιμοποιούμε προβλέψεις γλωσσικού μοντέλου προκειμένου να αποφασίσουμε τι ποσοστό του κόσμου θα ανήκει σε κάθε κομμάτι κειμένου. Τα πιο πιθανά κομμάτια καταλαμβάνουν μεγαλύτερο χώρο, ώστε να μπορούν να επιλέγονται πιο εύκολα και γρήγορα. Τα λιγότερο πιθανά κομμάτια (π.χ., λέξεις με ορθογραφικά λάθη) καταλαμβάνουν λιγότερο χώρο και, άρα, η εισαγωγή τους είναι δυσκολότερη. Το γλωσσικό μοντέλο μαθαίνει συνεχώς: αφού χρησιμοποιήσετε μια νέα λέξη, την επόμενη φορά θα μπορείτε να τη γράψετε ευκολότερα.

Ένα βασικό πλεονέκτημα του Dasher σε σχέση με άλλες εφαρμογές εισαγωγής κειμένου με πρόβλεψη λέξεων είναι ότι δεν χρησιμοποιεί διαφορετικές λειτουργίες: ο χρήστης δεν χρειάζεται να εναλλάσσεται μεταξύ λειτουργίας γραφής και λειτουργίας “αποδοχής προβλέψεων μοντέλου”.

Άλλο ένα πλεονέκτημα του Dasher είναι ότι είναι εύκολο να εκπαιδεύσετε το μοντέλο σε οποιοδήποτε στυλ γραφής: απλά φορτώστε ένα αρχείο-υπόδειγμα και ξεκινήστε να γράφετε!

Είναι αρκετά δύσκολο να περιγράψουμε την εμφάνιση του Dasher, οπότε σας παρακαλούμε να επισκεφθείτε τη διεύθυνση http://www.inference.phy.cam.ac.uk/dasher/ για να δείτε τα σχετικά βίντεο.

3.2. Εξηγώντας το Dasher -- το παράδειγμα της βιβλιοθήκης

Φανταστείτε μια βιβλιοθήκη που περιέχει όλα τα βιβλία στον κόσμο, ταξινομημένα με αλφαβητική σειρά σε ένα μόνο ράφι. Τα βιβλία που ξεκινούν από “α” βρίσκονται στα αριστερά και τα βιβλία που ξεκινούν από “ω” στα δεξιά. Στην εικόνα (i) που ακολουθεί, βλέπετε το ράφι τοποθετημένο κατακόρυφα, με το “α” στην κορυφή και το “ω” στο τέλος. Το πρώτο βιβλίο από αυτά που ξεκινούν με “α” είναι το ααααααααααααα...”· δίπλα του βρίσκονται τα βιβλία που ξεκινούν με αγάπη όμορφη και .........ιδανική...”· λίγο παρακάτω όσα ξεκινούν με αγάπη όμορφη και .........καλόπιστη...”.

Όταν ένα άτομο γράφει κείμενο, μπορούμε να υποθέσουμε ότι το κείμενο που επέλεξε αντιστοιχεί σε ένα βιβλίο της βιβλιοθήκης όλων των βιβλίων - το βιβλίο που περιέχει κατά λέξη το επιλεγμένο κείμενο. Πώς όμως επελέγη το βιβλίο; Ας υποθέσουμε ότι το άτομο θέλει να γράψει αγάπη όμορφη και...”.

Φιγούρα 1Η βιβλιοθήκη όλων των βιβλίων.

Πρώτα, περπατάει μέχρι το τμήμα του α στη βιβλιοθήκη. Εκεί βλέπει βιβλία που ξεκινούν από αα, αβ, αγ...” αω [Εικόνα (ii)]. Κοιτάζοντας πιο προσεκτικά το τμήμα του αγ, μπορεί να βρει βιβλία που ξεκινούν από αγα, αγβ,... αγω [Εικόνα(iii)].

Κοιτάζοντας το ράφι ακόμη πιο προσεκτικά, το άτομο βρίσκει το βιβλίο που περιέχει το ζητούμενο κείμενο. Άρα, μπορούμε να περιγράψουμε τη γραφή ως εστίαση σε μια αλφαβητικά ταξινομημένη βιβλιοθήκη, διορθώνοντας την κατεύθυνση στην πορεία.

Το Dasher λειτουργεί κατ' αυτόν ακριβώς τον τρόπο, εκτός από μια ουσιώδη διαφορά: το ΜΕΓΕΘΟΣ του ραφιού που φιλοξενεί κάθε βιβλίο αλλάζει ανάλογα με το πόσο πιθανό είναι το αντίστοιχο κείμενο. Π.χ. δεν υπάρχουν πολλά βιβλία που να αρχίζουν από χ. Επομένως, παραχωρούμε λιγότερο χώρο στα βιβλία από χ...” και περισσότερο σε πιο πιθανά βιβλία, διευκολύνοντας την εύρεση βιβλίων που περιέχουν περισσότερο πιθανό κείμενο.

Εδώ βλέπετε την αλληλουχία χαρακτήρων της βιβλιοθήκης του Dasher. (Ο χαρακτήρας “_” αντιστοιχεί στο διάστημα.)

Φιγούρα 2Η βιβλιοθήκη όλων των βιβλίων.

Μπορείτε να εκπαιδεύσετε το Dasher χρησιμοποιώντας παραδείγματα από οποιοδήποτε στυλ γραφής. Παράλληλα, το Dasher μαθαίνει συνεχώς και απομνημονεύει τις προσωπικές σας εκφράσεις.

Η παρακάτω εικόνα δείχνει το παράθυρο του Dasher ενώ ο χρήστης γράφει τη λέξη 'objection'. Άλλες λέξεις που θα μπορούσαν να εισαχθούν σε αυτή τη φάση είναι οι 'objective', 'objects_', και 'object_oriented'.

Φιγούρα 3Γράφοντας 'objection' στο Dasher.

Αν δυσκολεύεστε να φανταστείτε το Dasher με βάση αυτές τις στατικές εικόνες, παρακαλούμε δείτε τα βίντεο στο http://www.inference.phy.cam.ac.uk/dasher/.

3.3. Συμβουλές για αρχαρίους

Μην εγκαταλείψετε την προσπάθεια αν δεν τα καταφέρετε στα πρώτα ένα δύο λεπτά - μετά από δέκα λεπτά θα προχωράτε ακάθεκτοι. Μοιάζει λίγο με την οδήγηση. Στην αρχή, πρέπει να οδηγείτε προσεκτικά. Αν δεν βλέπετε πού πάτε, σταματήστε. Ουσιαστικά, ίσως να εξοικειωθείτε ταχύτερα με το Dasher, αν το σκέφτεστε ως οδήγηση αυτοκινήτου αντί για χρήση υπολογιστή. Π.χ., μη σκέφτεστε την πλοήγηση ως ΣΥΡΣΙΜΟ αλλά ως ΟΔΗΓΗΣΗ. Αν τα αυτοκίνητα λειτουργούσαν ως υπολογιστές, θα έπρεπε να “αρπάζετε” το κομμάτι του δρόμου όπου θέλετε να πάτε και να το “σέρνετε” προς το μέρος σας. Όμως, αυτό που κάνετε είναι ότι, αν θέλετε να πάτε δεξιά, ΔΕΙΧΝΕΤΕ ΔΕΞΙΑ με το τιμόνι σας. Ομοίως, ούτε και το Dasher χρησιμοποιεί το σύρσιμο. Δεν αρπάζετε και σέρνετε πράγματα. Απλά, αποφασίζετε που θέλετε να πάτε και δείχνετε προς τη σωστή κατεύθυνση.

Το πιο σημαντικό πράγμα που πρέπει να κατανοήσει ο αρχάριος χρήστης είναι ότι πρέπει πάντα να συνεχίζει να κινείται μέσα στο κείμενο που έχει ήδη γράψει: για να επιλέξετε ένα βιβλίο με πρώτη λέξη τη λέξη “όλα”, δεν πρέπει να μπείτε στο τμήμα του “ό” στη βιβλιοθήκη και μετά να βγείτε και να μπείτε στο τμήμα του “λ”. Πρέπει να μπείτε στο τμήμα του “ό”, μετά να βρείτε το τμήμα του “όλ” μέσα στο “ό”, και τέλος να βρείτε το τμήμα “όλα” μέσα στο “όλ”.

Ακριβώς όπως βρίσκετε ένα όνομα στον τηλεφωνικό κατάλογο. Για να βρείτε την Αλίκη, δεν πηγαίνετε πρώτα στο Α και μετά στο Λ· πηγαίνετε στο Α και μετά βρίσκετε το Αλ εντός του, κοκ. Από τη στιγμή που θα μπείτε στο Αλ, δεν φεύγετε από αυτό το τμήμα.

Το δεύτερο σημαντικότερο πράγμα είναι ότι το κείμενο που θα γράψετε εξαρτάται μόνο από το πού θα καταλήξετε μέσα στη βιβλιοθήκη και όχι από το πώς θα φτάσετε εκεί. Άρα, δεν χρειάζεται να οδηγείτε με απόλυτη ακρίβεια μέχρι να φτάσετε στον προορισμό σας. Μπορείτε να κόβετε δρόμο. (Π.χ., στην προηγούμενη εικόνα, αν θέλατε να γράψετε 'objects_are', θα μπορούσατε να μετακινήσετε το ποντίκι απευθείας στο 'are', χωρίς να πειράζει πού το ποντίκι περνάει από το γκρίζο τετράγωνο με το 'i'.

Συχνά λάθη. Συχνά, οι αρχάριοι, προσπαθώντας να βρουν ένα γράμμα, προχωρούν γρήγορα ενώ ψάχνουν. Όμως, για το Dasher ισχύει ό,τι και για το αυτοκίνητο: δεν προχωράμε μπροστά, αν δεν έχουμε βρει πού θέλουμε να πάμε! Οπότε, αφού βρείτε το πρώτο γράμμα της πρότασής σας και εστιάσετε σε αυτό, ΕΠΙΒΡΑΔΥΝΕΤΕ, και μην προχωρήσετε άλλο μέσα στο τετράγωνό, αν δεν εντοπίσετε προς τα πού πρέπει να κατευθυνθείτε. Το επόμενο γράμμα βρίσκεται εκεί, μέσα στο πρώτο τετράγωνο στο οποίο μπήκατε. Τα γράμματα είναι ταξινομημένα με αλφαβητική σειρά. Αν δεν βλέπετε το γράμμα που ψάχνετε, μαντέψτε πού βρίσκεται με βάση τα γράμματα που μπορείτε να δείτε. Στη συνέχεια, δείξτε το κατάλληλο σημείο και θα εισέλθετε στο τετράγωνο του δεύτερου γράμματος.

3.4. Παράδειγμα

Φιγούρα 4Γράφετε I once had a whim. Προς τα πού πρέπει να κατευθυνθείτε τώρα;

Έστω ότι θέλετε να γράψετε 'I once had a whim'. Γράφετε 'I once ha...' και το παράθυρο του Dasher έχει την εξής εμφάνιση Φιγούρα 4. Θέλετε όμως να γράψετε 'had'. Τι πρέπει να κάνετε; Υπάρχουν πολλά d στην οθόνη, αλλά είναι όλα αρκετά μικρά. Τα πέντε βέλη στην Φιγούρα 4 δείχνουν ορισμένα d. Το μοβ βέλος δείχνει ένα d που δε φαίνεται ακόμη, αλλά που γνωρίζουμε ότι υπάρχει, καθώς βλέπουμε τα 'a', 'b' και 'c' που προηγούνται.

Φιγούρα 5Ορισμένα εναλλακτικά d, με επισημασμένο ένα πιθανό λάθος αρχαρίου

Ένα συνηθισμένο λάθος αρχαρίων είναι ότι τρέχουν συνεχώς προς τα εμπρός και εστιάζουν σε οποιοδήποτε d βρουν στο δρόμο τους. Π.χ., η Φιγούρα 6 δείχνει τι θα συμβεί αν ο χρήστης εστιάσει στο d που είχε επισημανθεί στην Φιγούρα 5.

Φιγούρα 6Τι θα συμβεί αν επιλέξετε λάθος d

Αν μπείτε στο τετράγωνο αυτού του d, θα γράψετε 'I once head...'. Τα άλλα δύο d που είχαν σημειωθεί με κόκκινα βέλη (στην Φιγούρα 4) αντιστοιχούν στο 'I once heard...' και στο 'I once hedge...'.

Είναι σημαντικό να καταλάβετε ότι υπάρχει ένα μόνο σωστό d, το d που βρίσκεται μέσα στο γαλάζιο τετράγωνο που αντιστοιχεί στο γράμμα 'a' της φράσης 'I once ha'. Στην Φιγούρα 7 έχει επισημανθεί αυτό το γαλάζιο τετράγωνο.

Φιγούρα 7Το σωστό d έχει σημειωθεί με ένα πράσινο βέλος. Αυτό το παράδειγμα εξηγεί τι εννοούμε όταν λέμε ότι πρέπει να “προχωράτε πάντα μέσα στο τετράγωνο που σας ενδιαφέρει”· σε αυτή την περίπτωση, σας ενδιαφέρει το γαλάζιο τετράγωνο που αντιστοιχεί στο γράμμα a της λέξης had.

Αν βγείτε από το γαλάζιο τετράγωνο (όπως στην Φιγούρα 6), τότε θα χάσετε το γράμμα 'a'.

3.5. Περίληψη

Μην κάνετε κλικ. Μη σέρνετε. Και μην τρέχετε.

3.6. Τι σημαίνουν τα χρώματα;

Στην αγγλική έκδοση 3 του Dasher,

  • τα λευκά τετράγωνα περιέχουν τα διαστήματα (πάντα στο τέλος του αλφαβήτου)·
  • ένα ειδικό κίτρινο τετράγωνο περιλαμβάνει τα κεφαλαία γράμματα [Α-Ω]·
  • Ένα κόκκινο τετράγωνο περιέχει τους αριθμούς [0-9] (αν έχει ενεργοποιηθεί το πλήρες αλφάβητο)·
  • ένα πράσινο τετράγωνο περιέχει τα σημεία στίξης (με τα σημεία στίξης που είναι πιο συγγενικά στο διάστημα [.,·:-] να εμφανίζονται στο τέλος, δίπλα στο λευκό τετράγωνο του διαστήματος. Εντός του τετραγώνου με τα σημεία στίξης, τα σημεία που έχουν παρόμοια χρήση έχουν και το ίδιο χρώμα: τα σημεία στίξης που είναι σχετικά με την τελεία [.,·:-] έχουν μπλε χρώμα·
  • τα άλλα χρώματα χρησιμοποιούνται απλά για να μπορείτε να διακρίνετε τα τετράγωνα μεταξύ τους.
  • Στις γλώσσες που χρησιμοποιούν τόνους (ψιλή, δασεία, περισπωμένη, κτλ) οι τόνοι περιέχονται σε ένα πορτοκαλί τετράγωνο.
  • Στην ιαπωνική έκδοση του Dasher, τα χρώματα χρησιμοποιούνται για τη διάκριση μεταξύ διαφορετικών ομάδων hiragana (π.χ., τα ka,ki,ku,ke,ko είναι πορτοκαλί).
  • Στην κορεατική έκδοση του Dasher, χρησιμοποιούνται τρία διαφορετικά χρώματα για να διακρίνουν μεταξύ αρχικών συμφώνων, φωνηέντων και τελικών συμφώνων.

Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε χρώματα της αρεσκείας σας, τροποποιώντας τα αρχεία xml colour και alphabet, όπως περιγράφεται στην Ενότητα 5 ― Προσαρμογή του Dasher στις προτιμήσεις σας.

3.7. Εκκίνηση του Dasher (έκδοση 4)

Εκκινήστε την εφαρμογή dasher. Όταν εμφανιστεί το παράθυρο, κάντε αριστερό κλικ με το ποντίκι ή πατήστε διάστημα για να ξεκινήσετε. [Ένας από τους δύο τρόπους θα δουλέψει σίγουρα.] Επαναλάβετε την ίδια ενέργεια (κλικ ή διάστημα) αφού τελειώσετε, για να διακόψετε το Dasher. Το Dasher ελέγχεται από το ποντίκι του υπολογιστή σας.

Ρυθμίστε τη μέγιστη ταχύτητα εστίασης. Για τους αρχάριους το 1 είναι μια καλή ταχύτητα, αυξανόμενη σε 2 μετά από 5 λεπτά εξάσκησης και καταλήγοντας σε 4 για τους έμπειρους χρήστες.

3.8. Εκκίνηση του Dasher (έκδοση 2) σε υπολογιστή τσέπης

Εγκαταστήστε την εφαρμογή, εκκινήστε τη (περιμένετε κάποια δευτερόλεπτα για να φορτωθεί το αρχείο εκπαίδευσης), και στη συνέχεια αγγίξτε την οθόνη με τη γραφίδα για να ξεκινήσετε να χρησιμοποιείτε το dasher.

Σε αυτή την έκδοση του Dasher υπάρχουν τρία ειδικά τετράγωνα, χρωματισμένα με έντονα χρώματα: κίτρινο, κόκκινο (σε ορισμένες εκδόσεις) και πράσινο. Αυτά τα τρία τετράγωνα δεν αντιστοιχούν σε κάποιο χαρακτήρα· απλά, υποδηλώνουν συγκεκριμένες υποομάδες του αλφαβήτου (κεφαλαία, αριθμοί (σε ορισμένες εκδόσεις) και σημεία στίξης).